Uluslararas? ArGe – Nedenleri, Sorunlar

Arge’de uluslar aras? i?birli?inde AB ülkeleri önde, Japonya ço?u alanda öncü olmas?na ra?men ABD firmalar?n?n hassas konularda Japon firmalarla ArGe i?bili?i yapmaktan çekindikleri bildiriliyor.

Amerikan firmalar?n? ArGe’de uluslararas? i?birli?ine iten faktörler:

1-ABD’nin baz? anahtar teknoloji alanlar?nda öncü olmad???n?n fark?na var?lmas?
2-Daha geni? yerli ve uluslar aras? pazarlarda yer edinme kayg?s?.
3-Ev sahibi ülkenin teknoloji transferi ve yerel ArGe için zorlamas?
4-ArGe maliyet ve risklerini payla?ma arzusu, olarak s?ralan?yor.

Uluslar aras? ortak ArGe gir?imlerde ortaua ç?kan sorunlar ve tuzaklar ?öyle s?ralan?yor:

1-Bilgi payla??m?ndaki riskler; Ortak gir?imin ArGe çal??malar? mevcut ürünlere rakip ürün yaratabilir. Giri?im ba?ar?s?z olup da??l?rsa arada aktar?lan bilgiler aktar?lm?? olur. Gelece?in rakibinin e?itilmesi riski söz konusu olabiliyor. Uçak ve motor sanayinde ABD – Japonya i?birli?i buna örnek olarak say?labilir.
2-Kontrol ve ürün tasar?m meseleleri: Bireysel, kurumsal ve kültürel faktörler ürün geli?tirme ve kontrolde sorun yaratabilir. Avrupa’da 2004 y?l?nda sona eren Ford – Fiat ili?kisinin bozulmas?na neden olan faktör bu. Frans?z uçak üreticisi Dassault, Fransa için avantajlar içeren uçak tasar?m? konusunda di?er 4 ülkedeki ortaklar? ikna edemeyince süreçten çekildi.
3-Potansiyel ortaklar aras?ndaki uyumu göz önüne almadan giri?ilecek ortakl?klar ba?ar?s?zl?kla sonuçlanabilir. Farkl?l?klar, risk anlay???nda, ?irket büyüklü?ünde, finansal kaynaklarda, teknik deneyimde ortaya ç?kabilir.
4-Ana ?irketin di?er birimleriyle bütünle?me ve ileti?im: Ortak giri?imler , genellikle yüksek düzeyde otonomi ile ba?ar?l? oluyor. Ama, iki yönlü ileti?im ile ana ?irketlerin amaç hedefleriyle uyum sa?lanamazsa farkl? yollara sap?lablir. ?leti?imdeki yetersizlik, kaynaklar?n kötü kullan?m?na yol açablir. Ayn? i? veya proje farkl? birimlerde birden fazla kez gerçekle?tirilebilir.
5-Anti tekel mevzuat? ve patent korumas?: Hukuki engeller ve gecikmeler ve ArGe konusunda uluslaras? ortak giri?im kurulmas?n? engelleyebilir. ArGe dekteklenmekle beraber i?birli?i imalat ve sat??a kayd??? anda rekabet kurallar? devreye girebilir. Ayr?ca, ev sahibi ülkedeki yetersiz patent korumas? da i?birli?ini engelleyebilir.
ArGe çal??malar?nda yarat?c?l?k ve motivasyon özellikleri ülkelere göre farkl?l?klar göstermektedir. Bu duruma güzel bir örnek kimya firmas? Rhone-Poulene S.A’n?n (Neff, 1995) Kuzey Amerika’da olu?turdu?u uluslar aras? ara?t?rma tak?m?d?r. Bu tak?mda Amerikan ve Frans?z ara?t?rmac?lar? farkl? özellikler göstermektedir. Amerikal?lar daha pragmatik, kullan??l? ürünler üretmeye yönelik, çok pazara konsantre olmu? ?ekilde çal??maktad?rlar. Frans?zlar ise bilim ve teknik problemlerini çözmeye yönelik ve pazar? daha az dikkate alarak çal??malar?n? sürdürmü?lerdir.
Farkl? kültürlerden gelmi? insanlar?n hayata bak?? aç?lar? farkl? oldu?u gibi ArGe çal??malar?ndaki tutumlar? da geni? bir perspektife ula?abilmek problemlere farkl? bak?? aç?lar?yla bakabilmek ve bilgi ak???n? h?zland?rmak, farkl? teknolojilere ula?abilmek için, de?i?ik kültürlerden ve ülkelerden ara?t?rmac?lardan olu?an global bir ara?t?rma tak?m? kurulmal?d?r.
Bu nedenle yurt d??? yat?r?mlar?n miktar? artmaktad?r.
Birçok büyük ?irket di?er ülkelerin yarat?c?l?klar?n? kullanmaya çal??maktad?rlar. Bu firmalar yabanc?lar taraf?ndan geli?tirilen teknolojileri kendi ülkelerine getirmekte yada bu ülkelerde ArGe merkezleri kurmaktad?rlar. Burada as?l problem bu merkezleri nerelerde kurulaca?? ve nas?l bir politika ile yönetilece?idir. E?er firmalar sadece teknolojiyi kendi ülkelerine transfer edip, o ülkenin ekonomisine fayda sa?lamazlarsa memnuniyetsizlikle kar??lanmaktad?rlar. En iyi çözüm teknolojiyi uluslar aras? düzeyde takip edip yapman?n de?i?ik yollar? var:
1- ?zlemek ve incelemek: Gazete ve dergiler, patent raporlar?, ilgili ki?ilerle görü?meler arac?l???yla geli?melerden haberdar olunabilir. Ayr?ca firmalar uluslar aras? platformda çal??abilecek ArGe elemanlar?n? bünyelerine dahil etmelidirler.
2- Akademik ve Ara?t?rma Organizasyonlar? ile ba?lant?lar: Genelde uluslararas? ArGe çal??malar? bulunan ?irketler; profesörler ve ara?t?rma görevlileri ile ortak çal??malar yürütürler. Örne?in ?ngiltere’deki bir ara?t?rma enstitüsü bir Alman farmakoloji ?irketi için metabolizma deneyleri gerçekle?tirmektedir. Baz? kurumlarda Battle Memorial Enstitüsü, ?llinois Teknik Ara?t?rma Enstitüsü gibi kurulu?lar? ?irketleri hesab?na ara?t?rma yapmalar? için organize etmektedirler.
3- ?irketin Tan?nm??l???n? Art?ran Programlar: Tan?nman?n en iyi yollar?. Ticaret fuarlar?na kat?lmak, ?irket ürünlerini ve bulu?lar?n? tan?tan bro?ürler da??tmak, teknoloji konusunda deneyimli uzmanlarla çal??mak ve bilgisayarlar arac?l??? ile mü?terilerle ba? kurmakt?r.
4- Ortak Ara?t?rma Projeleri: Baz? uluslar aras? kurulu?lar ili?kilerini artt?rmak, masraflar? ve riski bölü?mek için birbirleri ile ortak projeler yürütürler.
5- Bulu? Kapasitesi Yüksek Olan ?irketlerle Birle?mek: ?irketler genelde farkl? sektörlerle ve pazarlara girmek, ya da birle?ece?i ?irketin teknolojisi ile kendini geli?tirmek için bu yolu seçebilirler.
6- Lisanslar: Firmalar lisanslar arac?l??? ile teknoloji transferi yapabilir, yada kendi bulu?lar?n? lisansla ba?ka bir firman?n bulu? veya bilgisi ile de?i?tirebilir.

Yurt D???nda ArGe Yat?r?mlar?

1980’li y?llar?n ba??nda uluslar aras? ?irketler ArGe merkezlerinin mutlaka anavatanlar?nda bulunmas? gerekti?i fikrinden uzakla?maya ba?lad?lar. Bu durumun sebepleri:

1. Uluslar aras? alanda artan rekabet
2. Ürünlerin h?zla de?i?mesi ve ihtiyaçlara k?sa sürede cevap verebilme gereklili?i
3. ArGe çal??malar?n?n ürünlere de?er katmas?
4. Birçok hükümetin yabanc? yat?r?mc?lar? çekmek için önerdi?i ArGe te?vikleri
5. Geleneksel olarak geli?mi? kabul edilmeyen ülkelerin birço?unda da mevcut olan e?itimli i? gücü ve yarat?c? beyin gücü.

Bir ?irketin yurtd???nda sahip oldu?u ArGe laboratuarlar? ve yöneticiler için ?irketlerini uluslar aras? hale getirmenin ve yabanc? bulu?lar?, teknolojileri yak?ndan izleyerek di?er ülkelerdeki beyin gücünü kullanman?n en iyi yoludur. Laboratuvarlar genelde ?irketin ürünlerini satabilece?i yerlerde kurulur ve anavatan?ndaki laboratuarlarla di?er ülkeler aras?ndaki bilgi ak???n? sa?lar.
Baz? ?irketler ise bulu?lar?n? garanti alt?na almak için ArGe laboratuvarlar?n? sadece kendi ülkelerinde kurmaktad?rlar. Bunlar sadece yerli pazara hitap eden ?irketlerdir.
Bu tür ?irketler kimi zaman yurt d???ndaki ArGe laboratuarlar? ile anla?ma yaparak bu ülkelerdeki bilgi ve teknoloji ak???n? izlerler.
Uluslararas? kaynaklar?n yerle?tirilmesinde ana etken pazard?r. Çünkü yeni ürün geli?tirmenin en kolay yolu kullan?c?ya yak?n olmakt?r. E?er ara?t?rma mü?teriden çok uzak bir yerde gerçekle?irse, ürünün pazarda ba?ar?l? olabilmesi için gerekli olan birtak?m temel ö?eler gözden kaçabilir.
Pazar?n ve ara?t?rmac?lar?n ihtiyaçlar?na göre yurt d??? ArGe yat?r?mlar? birkaç ülkede yo?unla?m??t?r. Özellikle Amerikan ?irketleri ArGe merkezlerini geli?mi? ülkelerde kurmay? tercih etmektedirler.
Bu ülkelerin ba??nda ?ngiltere, Almanya, Fransa, Kanada, Brezilya, Japonya, Hollanda, Avustralya, ?talya ve Meksika gelmektedir. Avrupal? ?irketlerde ArGe merkezlerini endüstriyel ülkelerde kurmaktad?rlar. Avrupal?lar?n tercihleri ise Amerika, Hindistan, Brezilya, ?spanya, ?ngiltere, Avustralya, Almanya ve ?talya üzerinde yo?unla?maktad?r.
Yurt d???nda ba?ar?l? bir ArGe merkezi kurmak için ku?kusuz iyi bir planlama ortam?nda çal??mak, yurt d???ndaki merkez ile anavatandaki merkez aras?nda dengeyi kuracak bir organizasyon ve iyi bir koordinasyon gereklidir.
Herbert (1989), 1988  itibariyle ABD’nde ArGe yapan Japon firma say?s? 100 ü a?t???n? bildiriyor. 1986’ da Japon – Amerikan ortak ArGe giri?im say?s? 399, 1989’un ilk alt? ay?nda bu say? 359.  Japonlar?n ABD’ndeki imalat tesisleri say?s? 1988’de 550 iken bu say? 1989’da 837’ye ç?km??.
Japon firmalar imalat? tüm ?irketin tamamlay?c? parças? olarak görüyor ve sürekli iyile?tirmeye odaklan?yor. Bu ise ürün ve süreç ArGe’sini vazgeçilmez k?l?yor. Japon firmalar? maliyet liderli?inden kalite liderli?ine geçtikten sonra teknoloji liderli?ine geçmek istiyorlar.
Japon firmalar?n?n ula?t?klar? Amerikan teknolojilerini daha h?zl? geli?tirmeleri ve ürüne dönü?türmeleri ABD – Japonya aras?ndaki bilgi ak???na ve Japon firmalar?n ABD’ndeki Ar Ge faaliyetlerine dikkatleri çekiyor. Bir F16 uça??n? almaktan 3 misli pahal? olmas?na ra?men Japonya’n?n FSX sava? uça??n? geli?tirmesini irdeliyor. Tüm Japon firmalar? kendi stratejik planlar?n?n gerçekle?tirilmesinde canl? bir endüstriyel altyap?n?n fark?nda olmas? ve bunu desteklemesi önemli.
Japon firmalar? Japonya’daki merkezlerinde yürüttükleri Ar Ge faaliyetlerinin yan? s?ra ?unlar? da gerçekle?tiriyor

1. Yurtd???ndaki ?irketlerinde ArGe,
2. Lider akademik kurulu?lara verilen ArGe deste?i,
3. Di?er ?irketlerin yürüttü?ü, teknik aç?dan umut vadeden, fakat finansal belirsizlikler içeren ArGe projelerinin desteklenmesi,
4. Yurt içinde ve yurtd???nda olu?turduklar? bilimsel ve teknik veri tabanlar? ile bilgiye ula??m,
5. Ana firmaya bilgi ve teknoloji transferi,
6. Ortak giri?imler ile yan sanayi firmalar?na seçilmi? teknolojilerin transferi.